Wat omvat het milieurecht, welke zorggebieden vallen er niet en welke vallen er wel onder? Wat moet onder 'milieurecht' en onder 'milieubeleid' worden verstaan, wat bedoelen we met milieurecht als functioneel rechtsgebied, wat is de 'beleidslevenscyclus' en wat moeten we onder de 'reguleringsketen' verstaan? In deze paragraaf worden enkele belangrijke begrippen behandeld die veelvuldig terugkomen. Aan de hand van deze begrippen zal een onderscheid worden gemaakt tussen milieurecht en milieubeleid. Daarmee wordt dan tevens het domein van het milieurecht nader afgebakend.

De vraag naar het object van het milieurecht wordt in subparagraaf 1.2.2 gesplitst in twee deelvragen: welke waarden vinden in het milieurecht realisering en op welke handelingen heeft het milieurecht betrekking. Bij de beantwoording van de eerste deelvraag kunnen we onderscheid maken tussen de waarden waarbij de mens centraal staat (de antropocentrische benadering) en die waarbij de mens wordt gezien als onderdeel van de natuur (de ecocentrische opvatting). Er is in de praktijk sprake van een voortdurende ontwikkeling in zowel de waarden als de handelingen. Wat het eerste betreft is onder meer van belang of ook toekomstige generaties recht hebben op een schoon milieu. Als gevolg van de 'waardenevolutie' wordt ook het scala van menselijke handelingen die door het recht worden bestreken ruimer: we praten niet meer alleen over verontreiniging, maar ook over aantasting en uitputting als milieuproblemen. Behalve uitbreiding van de aard van menselijke handelingen die tot het milieurecht worden gerekend, is er ook sprake van uitbreiding van de omvang waarop die gevolgen zich manifesteren. Van uitsluitende verantwoordelijkheid voor lokale problemen is de schaal gegroeid naar verantwoordelijkheid voor problemen die zich op internationale en zelfs mondiale schaal manifesteren (zoals aantasting ozonlaag).

Onder het milieurecht als 'functioneel rechtsgebied' verstaan we in subparagraaf 1.2.3 het recht voor zover dat betrekking heeft op een bepaald terrein van maatschappelijke zorg, namelijk de milieuzorg. Het milieurecht betreft zo bezien zowel de verticale verhouding van overheid en burgers (publiekrecht) als de horizontale verhouding tussen burgers onderling (het privaatrecht).

Subparagraaf 1.2.4 is gewijd aan een meer bestuurskundige benadering van de milieuproblematiek. We schetsen eerst het beleidsproces volgens de zogenaamde 'beleidslevencyclus', zich ontwikkelend van de erkenning van milieuproblemen tot de beleidsformulering, de oplossing en het beheer. Vervolgens wordt de 'reguleringsketen' behandeld, die zich concentreert op een onderdeel van het beleidsproces: het via regelgeving komen tot oplossing van de problemen en handhaving van de gewenste situatie. Aldus wordt inzicht gegeven in de relatie tussen milieurecht en milieubeleid en wordt het terrein van het milieurecht wat nader afgebakend.